Karatsu Ware/is: Difference between revisions

From Global Knowledge Compendium of Traditional Crafts and Artisanal Techniques
Created page with "Karatsu Ware"
 
Created page with "== Menningarleg þýðing =="
Line 26: Line 26:
== Brennslutækni lokaafurðarinnar ==
== Brennslutækni lokaafurðarinnar ==


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Karatsu-leirmunir voru hefðbundið brenndir í „anagama“ (einsklefa) eða „noborigama“ (fjölklefa klifurofnum), sem gefa náttúrulega öskugljáa og ófyrirsjáanleg yfirborðsáhrif. Sumir ofnar nota enn viðarbrennslu í dag, á meðan aðrir hafa tekið upp gas- eða rafmagnsofna til að tryggja samræmi.
Karatsu ware was traditionally fired in '''anagama''' (single-chamber) or '''noborigama''' (multi-chamber climbing) kilns, which impart natural ash glazes and unpredictable surface effects. Some kilns still use wood-firing today, while others have adopted gas or electric kilns for consistency.
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Techniques_and_traditions_of_Karatsu_Ware_today"></span>
== Techniques and traditions of Karatsu Ware today ==
== Tækni og hefðir Karatsu-vöruframleiðslu í dag ==
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Nokkrir nútíma leirkerasmiðir í Karatsu halda hefðinni áfram, sumir með ætterni sem rekja má aftur til upprunalegu kóresku leirkerasmiðjanna. Samtíma leirkerasmiðir sameina oft sögulegar aðferðir og persónulega nýsköpun. Meðal virtustu nútíma leirkerasmiðjanna eru:
Several modern kilns in Karatsu continue the tradition, some with lineages tracing back to the original Korean potters. Contemporary potters often combine historical techniques with personal innovation. Among the most respected modern kilns are:
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
* '''Nakazato Tarōemon ofn''' – rekið af fjölskyldu lifandi þjóðargersema.
* '''Nakazato Tarōemon kiln''' – operated by a family of Living National Treasures.
* '''Ryumonji ofn''' – þekktur fyrir endurvakningu hefðbundinna forma.
* '''Ryumonji kiln''' – known for revival of traditional forms.
* '''Kōrai ofn''' – sérhæfir sig í Chōsen-karatsu.
* '''Kōrai kiln''' – specializing in Chōsen-karatsu.
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Cultural_Significance"></span>
== Cultural Significance ==
== Menningarleg þýðing ==
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Karatsu-vörur eru djúpt tengdar „japönsku teathöfninni“ (sérstaklega „wabi-cha“-skólanum), þar sem daufur fegurð þeirra og áþreifanleg gæði eru mikils metin. Ólíkt fágaðri vörum eins og Arita-vörum leggja Karatsu-vörur áherslu á ófullkomleika, áferð og jarðliti.
Karatsu ware is deeply linked to the '''Japanese tea ceremony''' (especially the ''wabi-cha'' school), where its subdued beauty and tactile quality are highly appreciated. Unlike more refined wares such as Arita ware, Karatsu pieces emphasize imperfection, texture, and earth tones.
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Árið 1983 voru Karatsu-leirmunir formlega útnefndir sem „hefðbundið handverk“ af japönsku ríkisstjórninni. Þeir eru enn tákn um ríka leirmunaarf Kyushu.
In 1983, Karatsu ware was officially designated as a '''Traditional Craft''' by the Japanese government. It continues to be a symbol of Kyushu’s rich ceramic heritage.
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Related_Styles"></span>
== Related Styles ==
== Tengdir stílar ==
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
* '''Hagi Ware''' – annar vinsæll te-athöfn, þekktur fyrir mjúka gljáa.
* '''Hagi Ware''' – another tea-ceremony favorite, known for its soft glazes.
* '''Arita Ware''' – porcelain produced nearby with greater refinement.
* '''Takatori Ware''' – a high-fired stoneware from the same region, also with Korean origins.
</div>


<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
* '''Arita Ware''' – postulín framleitt í nágrenninu með meiri fágun.
== See also ==
 
</div>
* '''Takatori Ware''’ – hábrenndur steinleir frá sama svæði, einnig af kóreskum uppruna.
 
<span id="See_also"></span>
== Sjá einnig ==
* [[Japanese Pottery]]
* [[Japanese Pottery]]
* [[Tea Ceremony]]
* [[Tea Ceremony]]

Revision as of 05:29, 30 June 2025

Karatsu-leirmunir (唐津焼 „Karatsu-yaki“) eru hefðbundin japansk leirmunir sem eiga rætur sínar að rekja til borgarinnar Karatsu í nútíma „Saga-héraði“ á eyjunni Kyushu. Karatsu-leirmunir eru þekktir fyrir jarðbundna fagurfræði, hagnýt form og fínlega gljáa og hafa verið í miklu uppáhaldi í aldaraðir, sérstaklega meðal temeistara og safnara sveitalegrar leirmuna.

Saga

Karatsu-leirmunir eru frá síðari hluta „Momoyama-tímabilsins“ (síðar á 16. öld) þegar kóreskir leirkerasmiðir voru fluttir til Japans á meðan „Imjin-stríðin“ stóðu yfir (1592–1598). Þessir handverksmenn kynntu til sögunnar háþróaða ofnatækni og keramikaðferðir, sem leiddi til blómgunar leirkerasmiðja á Karatsu-svæðinu.

Vegna nálægðar við helstu viðskiptaleiðir og áhrifa frá nágrannaleirkerasmiðjum öðlaðist Karatsu-leirmunir fljótt vinsældir um allt vesturhluta Japans. Á „Edo-tímabilinu“ varð hann ein helsta gerð daglegs borðbúnaðar og teáhalda fyrir bæði samúraí og kaupmenn.

Einkenni

Karatsu-vörur eru þekktar fyrir:

  • Járnríkur leir fenginn á staðnum frá Saga héraði.
  • Einföld og náttúruleg form, oft hjóldregin með lágmarks skreytingum.
  • Ýmis konar gljáa, þar á meðal:
    • E-karatsu – skreytt með járnoxíð penslasmíði.
    • Mishima-karatsu – innfelld mynstur í hvítum leir.
    • Chōsen-karatsu – nefnt eftir kóreskum gljásamsetningum.
    • Madara-karatsu – flekkótt gljáa sem myndast við bráðnun feldspats.
  • Wabi-sabi fagurfræði, mjög metin í japönsku teathöfninni.

Brennslutækni lokaafurðarinnar

Karatsu-leirmunir voru hefðbundið brenndir í „anagama“ (einsklefa) eða „noborigama“ (fjölklefa klifurofnum), sem gefa náttúrulega öskugljáa og ófyrirsjáanleg yfirborðsáhrif. Sumir ofnar nota enn viðarbrennslu í dag, á meðan aðrir hafa tekið upp gas- eða rafmagnsofna til að tryggja samræmi.

Tækni og hefðir Karatsu-vöruframleiðslu í dag

Nokkrir nútíma leirkerasmiðir í Karatsu halda hefðinni áfram, sumir með ætterni sem rekja má aftur til upprunalegu kóresku leirkerasmiðjanna. Samtíma leirkerasmiðir sameina oft sögulegar aðferðir og persónulega nýsköpun. Meðal virtustu nútíma leirkerasmiðjanna eru:

  • Nakazato Tarōemon ofn – rekið af fjölskyldu lifandi þjóðargersema.
  • Ryumonji ofn – þekktur fyrir endurvakningu hefðbundinna forma.
  • Kōrai ofn – sérhæfir sig í Chōsen-karatsu.

Menningarleg þýðing

Karatsu-vörur eru djúpt tengdar „japönsku teathöfninni“ (sérstaklega „wabi-cha“-skólanum), þar sem daufur fegurð þeirra og áþreifanleg gæði eru mikils metin. Ólíkt fágaðri vörum eins og Arita-vörum leggja Karatsu-vörur áherslu á ófullkomleika, áferð og jarðliti.

Árið 1983 voru Karatsu-leirmunir formlega útnefndir sem „hefðbundið handverk“ af japönsku ríkisstjórninni. Þeir eru enn tákn um ríka leirmunaarf Kyushu.

Tengdir stílar

  • Hagi Ware – annar vinsæll te-athöfn, þekktur fyrir mjúka gljáa.
  • Arita Ware – postulín framleitt í nágrenninu með meiri fágun.
  • 'Takatori Ware’ – hábrenndur steinleir frá sama svæði, einnig af kóreskum uppruna.

Sjá einnig