Bizen Ware/uz-latn: Difference between revisions
Updating to match new version of source page |
Updating to match new version of source page |
||
Line 107: | Line 107: | ||
* Kakurezaki Ryuichi - Zamonaviy innovator | * Kakurezaki Ryuichi - Zamonaviy innovator | ||
<div class="mw-translate-fuzzy"> | |||
[[Category:Japanese Pottery]] | [[Category:Japanese Pottery]] | ||
[[Category:Japan]] | [[Category:Japan]] | ||
Line 114: | Line 115: | ||
[[Category:Traditional Crafts]] | [[Category:Traditional Crafts]] | ||
[[Category:Six Ancient Kilns]] | [[Category:Six Ancient Kilns]] | ||
</div> |
Revision as of 06:25, 16 July 2025
Bizen buyumi (bàngān, Bizen-yaki) - hozirgi Okayama prefekturasi Bizen provinsiyasidan kelib chiqqan an'anaviy yapon kulolchilik turi. Bu Yaponiyadagi kulolchilikning eng qadimgi shakllaridan biri bo'lib, o'ziga xos qizil-jigarrang rang, sir yo'qligi va tuproqli, rustik to'qimalari bilan mashhur.
Bizen buyumlari Yaponiyaning muhim nomoddiy madaniy mulki belgisiga ega va Bizen pechlari Yaponiyaning Oltita qadimiy oʻchoqlari orasida tan olingan (ràněngāngāngīn, Nihon Rokkoyō).
Umumiy ko'rinish
Bizen buyumlari quyidagilar bilan tavsiflanadi:
- Imbe mintaqasidan yuqori sifatli loydan foydalanish
- Yaltiroqsiz otish ("yakishime" deb nomlanuvchi texnika)
- An'anaviy anagama yoki noborigama pechlarida uzoq, sekin o'tin yoqish
- Olov, kul va o'choqqa joylashtirish natijasida yaratilgan tabiiy naqshlar
Bizen buyumlarining har bir qismi noyob hisoblanadi, chunki yakuniy estetika qo'llaniladigan bezak emas, balki tabiiy o'choq effektlari bilan belgilanadi.
Tarix
Kelib chiqishi
Bizen buyumlarining kelib chiqishi hech bo'lmaganda "Xeyan davri"' (794–1185) ga borib taqaladi, ildizlari sirlanmagan tosh buyumlarning oldingi shakli bo'lgan Syu idishlariga borib taqaladi. "Kamakura davri"ga kelib (1185–1333) Bizen buyumlari mustahkam kommunal buyumlar bilan o'ziga xos uslubga aylandi.
Feodal homiyligi
Muromachi (1336—1573) va Edo (1603—1868) davrlarida Bizen buyumlari Ikeda urug'i va mahalliy daimyo homiyligida gullab-yashnagan. U choy marosimlari, oshxona anjomlari va diniy maqsadlarda keng qo'llanilgan.
Qulaylik va tiklanish
Meydzi davri (1868-1912) sanoatlashtirish va talabning pasayishiga olib keldi. Biroq, Bizen buyumlari 20-asrda Kaneshige Tōyō kabi mohir kulollarning sa'y-harakatlari bilan qayta tiklandi, keyinchalik ular "Tirik milliy xazina" nomini oldi.
Loy va materiallar
Bizen buyumlari Bizen va unga yaqin hududlarda joylashgan "yuqori temirli loy"' (hiyose) dan foydalanadi. Loy bu:
- Plastiklik va kuchni oshirish uchun bir necha yil davomida qariydi
- Egiluvchan, ammo olovdan keyin bardoshli
- Kul va olovga yuqori reaktiv, tabiiy dekorativ effektlarni beradi
Pechlar va pishirish texnikasi
Bizen buyumlari odatda quyidagi hollarda pishiriladi:
- Anagama pechlari: yon bag'irlarga o'rnatilgan bir kamerali, tunnel shaklidagi pechlar
- Noborigama pechlari: tog' yonbag'rida joylashgan ko'p kamerali, pog'onali pechlar
Otish jarayoni
- Yog'ochni yoqish doimiy ravishda 10-14 kun davom etadi
- Harorat 1300°C (2370°F) gacha yetadi
- Qarag'aydan olingan kul erib, sirt bilan birlashadi
- Hech qanday sir qo'llanilmaydi; sirt qoplamasi butunlay o'choq effektlari orqali erishiladi
Estetik xususiyatlar
Bizen idishlarining yakuniy ko'rinishi quyidagilarga bog'liq:
- Pechdagi joylashuv (old, yon, cho'g'ga ko'milgan)
- Kul konlari va olov oqimi
- Amaldagi yog'och turi (odatda qarag'ay)
Umumiy sirt naqshlari
Shakl | Tavsif |
---|---|
Goma (líní) | Eritilgan qarag'ay kulidan hosil bo'lgan kunjutga o'xshash dog'lar |
Hidasuki (pēngjī) | Guruch somonini parcha atrofida o'rash orqali yaratilgan qizil-jigarrang chiziqlar |
Bo'tamochi (shínzhín) | Kulni blokirovka qilish uchun sirtga kichik disklarni qo'yish natijasida yuzaga kelgan dumaloq belgilar |
Yohen (pínjàn) | Tasodifiy olovdan kelib chiqadigan rang o'zgarishi va effektlar |
Shakllar va foydalanish
Bizen idishlari funktsional va tantanali shakllarning keng doirasini o'z ichiga oladi:
Funktsional jihozlar
- Suv idishlari (mizusashi)
- Choy idishlari (chavon)
- Gul vazalari (hanaire)
- Sake idishlari va stakanlari (tokkuri va guinomi)
- Ohak va saqlash idishlari
Badiiy va tantanali foydalanish
- Bonsai idishlari
- Haykaltaroshlik ishlari
- Ikebana vazalari
- Choy marosimi uchun idishlar
Madaniy ahamiyati
- Bizen buyumlari nomukammallik va tabiiy go'zallikni qadrlaydigan wabi-sabi estetikasi bilan chambarchas bog'liq.
- Bu choy ustalari, ikebana amaliyotchilari va keramika kollektorlari orasida sevimli bo'lib qolmoqda.
- Bizen kulollarining ko'pchiligi ko'p asrlar davomida oilalarda o'tgan texnikadan foydalangan holda buyumlar ishlab chiqarishda davom etmoqda.
Taniqli o'choq joylari
- Imbe qishlog'i (kìníngín): Bizen buyumlarining an'anaviy markazi; kulolchilik festivallariga mezbonlik qiladi va ko'plab ishlaydigan pechlar joylashgan.
- Eski Imbe maktabi (Bizen kulolchilik an'anaviy va zamonaviy san'at muzeyi)
- Kaneshige Tōyō o'choqi: Ta'lim maqsadlarida saqlangan
Bugungi kunda Bizen buyumlari an'anaviy va zamonaviy kulollar tomonidan ishlab chiqariladi. Ba'zilar qadimiy usullarni saqlab qolishsa, boshqalari shakl va funktsiya bilan tajriba o'tkazadilar. Mintaqada har yili kuzda minglab tashrif buyuruvchilar va kollektsionerlarni o'ziga tortadigan "Bizen kulolchilik festivali" o'tkaziladi.
Mashhur Bizen Potters
- Kaneshige Tōyō (1896–1967) - Tirik milliy xazina
- Yamamoto Tozan
- Fujivara Kei - Tirik milliy xazina sifatida ham belgilangan
- Kakurezaki Ryuichi - Zamonaviy innovator