بیزن ویر

From Global Knowledge Compendium of Traditional Crafts and Artisanal Techniques
Revision as of 06:25, 16 July 2025 by FuzzyBot (talk | contribs) (Updating to match new version of source page)


ظروف بیزن (به ژاپنی: 備前焼، Bizen-yaki) نوعی سفال سنتی ژاپنی است که خاستگاه آن به «استان بیزن»، در «استان اوکایاما»ی امروزی، برمی‌گردد. این ظروف یکی از قدیمی‌ترین انواع سفال در ژاپن هستند که به خاطر رنگ متمایز قهوه‌ای مایل به قرمز، بدون لعاب بودن و بافت خاکی و روستایی خود شناخته می‌شوند.

ظروف بیزن به عنوان یکی از دارایی‌های مهم فرهنگی ناملموس ژاپن شناخته می‌شوند و کوره‌های بیزن در میان شش کوره باستانی ژاپن (日本六古窯، نیهون روکویو) شناخته می‌شوند.

نمای کلی

ظروف سفالی بیزن با موارد زیر مشخص می‌شوند:

  • استفاده از خاک رس مرغوب از منطقه ایمبه
  • پخت بدون لعاب (تکنیکی که به عنوان "یاکی‌شیمه" شناخته می‌شود)
  • پخت طولانی و آهسته چوب در کوره‌های سنتی آناگاما یا نوبوریگاما
  • الگوهای طبیعی ایجاد شده توسط آتش، خاکستر و قرار دادن در کوره

هر قطعه از ظروف بیزِن منحصر به فرد در نظر گرفته می‌شود، زیرا زیبایی نهایی به جای تزئینات کاربردی، توسط جلوه‌های طبیعی کوره تعیین می‌شود.

تاریخچه

ریشه‌ها

ریشه‌های ظروف بیزِن حداقل به «دوره هیان» (۷۹۴-۱۱۸۵) برمی‌گردد، که ریشه در ظروف سو، نوعی قدیمی‌تر از ظروف سنگی بدون لعاب، دارد. در «دوره کاماکورا» (۱۱۸۵-۱۳۳۳)، ظروف بیزِن به سبکی متمایز با ظروف کاربردی و مقاوم تبدیل شده بودند.

حمایت فئودالی

در طول دوره‌های «موروماچی (۱۳۳۶–۱۵۷۳)» و «ادو (۱۶۰۳–۱۸۶۸)، ظروف بیزِن تحت حمایت خاندان ایکدا و دایمیوهای محلی رونق گرفت. این ظروف به طور گسترده برای مراسم چای، ظروف آشپزخانه و اهداف مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

زوال و احیا

دوره میجی (۱۸۶۸-۱۹۱۲) صنعتی شدن و کاهش تقاضا را به همراه داشت. با این حال، ظروف بیزِنی در قرن بیستم با تلاش‌های استادان سفالگری مانند «کانشیگه تویو» که بعدها به عنوان «گنجینه ملی زنده» شناخته شد، احیا شد.

خاک رس و مواد

ظروف سفالی بیزن از "خاک رس با محتوای آهن بالا" (هیوز) که به صورت محلی در بیزن و مناطق اطراف یافت می‌شود، استفاده می‌کنند. این خاک رس:

  • چندین سال کهنه می‌شود تا خاصیت انعطاف‌پذیری و استحکام آن افزایش یابد.
  • پس از پخت، چکش‌خوار و در عین حال بادوام است.
  • واکنش‌پذیری بالا در برابر خاکستر و شعله، که امکان ایجاد جلوه‌های تزئینی طبیعی را فراهم می‌کند.

کوره‌ها و تکنیک‌های پخت

کوره‌های سنتی

ظروف سفالی بیزِن معمولاً در موارد زیر پخته می‌شوند:

  • کوره‌های آناگاما: کوره‌های تک‌حجره‌ای و تونلی شکل که در دامنه‌ها ساخته می‌شوند
  • کوره‌های نوبوریگاما: کوره‌های چندحجره‌ای و پله‌ای که در دامنه تپه قرار دارند

فرآیند پخت

  • پخت چوب به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز به طور مداوم ادامه دارد
  • دما تا ۱۳۰۰ درجه سانتیگراد (۲۳۷۰ درجه فارنهایت) می‌رسد
  • خاکستر چوب کاج ذوب شده و با سطح ترکیب می‌شود
  • هیچ لعابی اعمال نمی‌شود؛ پرداخت سطح کاملاً از طریق جلوه‌های کوره‌ای حاصل می‌شود

ویژگی‌های زیبایی‌شناختی

ظاهر نهایی ظروف سفالی بیزن به موارد زیر بستگی دارد:

  • موقعیت در کوره (جلو، کنار، مدفون در زغال‌های نیم‌سوز)
  • رسوبات خاکستر و جریان شعله
  • نوع چوب مورد استفاده (معمولاً کاج)

الگوهای رایج سطح

الگو توضیحات
گوما (胡麻) لکه‌های کنجد مانند تشکیل شده توسط خاکستر کاج ذوب شده
هیداسوکی (緋襷) خطوط قهوه‌ای قرمز ایجاد شده توسط پیچیدن کاه برنج به دور قطعه
بوتاموچی (牡丹餅) علائم دایره‌ای ناشی از قرار دادن دیسک‌های کوچک روی سطح برای جلوگیری از خاکستر
یوهن (窯変) تغییر رنگ‌ها و اثرات تصادفی ناشی از شعله

اشکال و کاربردها

ظروف بیزِن شامل طیف گسترده‌ای از اشکال کاربردی و تشریفاتی است:

ابزار کاربردی

  • کوزه های آب (mizusashi)
  • کاسه چای (چاوان)
  • گلدان های گل (hanaire)
  • بطری و فنجان ساکه (توکوری و گینومی)
  • ملات و کوزه های نگهداری

کاربرد هنری و تشریفاتی

  • گلدان‌های بونسای
  • آثار مجسمه‌سازی
  • گلدان‌های ایکه‌بانا
  • ظروف مراسم چای

اهمیت فرهنگی

  • ظروف بیزنی ارتباط نزدیکی با زیبایی‌شناسی «وابی-سابی» دارند، که به نقص و زیبایی طبیعی بها می‌دهد.
  • این ظروف همچنان مورد علاقه استادان چای، هنرجویان ایکه‌بانا و مجموعه‌داران سرامیک هستند.
  • بسیاری از سفالگران بیزنی همچنان با استفاده از تکنیک‌های چند صد ساله که در خانواده‌ها منتقل شده است، به تولید قطعات سفالی ادامه می‌دهند.

مکان‌های قابل توجه کوره پزخانه

  • روستای ایمبه (伊部町): مرکز سنتی سفالگری بیزِن؛ میزبان جشنواره‌های سفالگری و محل نگهداری کوره‌های فعال متعدد.
  • مدرسه قدیمی ایمبه (موزه هنرهای سنتی و معاصر سفالگری بیزِن)
  • کوره تویو کانِشیگه: برای اهداف آموزشی نگهداری می‌شود

شیوه معاصر

امروزه سفال‌های بیزن توسط سفالگران سنتی و مدرن تولید می‌شوند. در حالی که برخی روش‌های باستانی را حفظ می‌کنند، برخی دیگر با فرم و عملکرد آزمایش می‌کنند. این منطقه هر ساله در پاییز میزبان «جشنواره سفال بیزن» است که هزاران بازدیدکننده و مجموعه‌دار را به خود جذب می‌کند.

سفالگران برجسته بیزن

  • کانشیگه تویو (۱۸۹۶–۱۹۶۷) – گنجینه ملی زنده
  • یاماموتو توزان
  • فوجیوارا کی – همچنین به عنوان گنجینه ملی زنده معرفی شده است
  • کاکورزاکی ریوئیچی – مبتکر معاصر