Bizen Ware
Bizen ware (備前焼, Bizen-yaki) is een traditioneel Japans aardewerk dat afkomstig is uit de provincie Bizen, in de huidige prefectuur Okaya. Het is een van de oudste aardewerkvormen in Japan, bekend om zijn kenmerkende roodbruine kleur, gebrek aan glazuur en aardse, rustieke texturen.
Bizen-aardewerk heeft de titel Belangrijk Immaterieel Cultureel Erfgoed van Japan gekregen, en Bizen-ovens worden gerekend tot de zes oude ovens van Japan (日本六古窯, Nihon Rokkoyō).
Overzicht
Bizen-aardewerk wordt gekenmerkt door:
- Gebruik van hoogwaardige klei uit de Imbe-regio
- Bakken zonder glazuur (een techniek die bekend staat als yakishime)
- Langzaam en langzaam stoken op hout in traditionele anagama- of noborigama-ovens
- Natuurlijke patronen ontstaan door vuur, as en plaatsing in de oven
Elk stuk Bizen-servies is uniek, omdat de uiteindelijke esthetiek wordt bepaald door natuurlijke oveneffecten in plaats van aangebrachte decoraties.
Geschiedenis
Oorsprong
De oorsprong van Bizen-aardewerk gaat ten minste terug tot de Heian-periode (794-1185), met wortels in Sue-aardewerk, een eerdere vorm van ongeglazuurd steengoed. Tegen de Kamakura-periode (1185-1333) had Bizen-aardewerk zich ontwikkeld tot een kenmerkende stijl met robuust gebruiksvoorwerp.
Feodaal patronaat
Tijdens de Muromachi (1336-1573) en Edo (1603-1868) periodes bloeide Bizen-aardewerk op onder het patronaat van de Ikeda-clan en de lokale daimyo. Het werd veel gebruikt voor theeceremonies, keukengerei en religieuze doeleinden.
Verval en heropleving
De Meiji-periode (1868-1912) bracht industrialisatie en een dalende vraag met zich mee. Bizen-aardewerk beleefde echter een heropleving in de 20e eeuw dankzij de inspanningen van meesterpottenbakkers zoals Kaneshige Tōyō, die later werd uitgeroepen tot Levend Nationaal Schat.
Klei en materialen
Bizen-aardewerk maakt gebruik van klei met een hoog ijzergehalte (hiyose), dat lokaal in Bizen en omgeving wordt gevonden. De klei is:
- Enkele jaren gerijpt om de plasticiteit en sterkte te vergroten
- Kneedbaar maar toch duurzaam na het bakken
- Zeer reactief op as en vlammen, waardoor natuurlijke decoratieve effecten mogelijk zijn
Ovens en stooktechnieken
Traditionele ovens
Bizen-aardewerk wordt doorgaans gebakken in:
- Anagama-ovens: tunnelvormige ovens met één kamer, ingebouwd in hellingen
- Noborigama-ovens: trapsgewijze ovens met meerdere kamers, tegen een heuvel aan geplaatst
Bakproces
- Het stoken van hout duurt 10-14 dagen onafgebroken
- De temperatuur loopt op tot 1300 °C (2370 °F)
- De as van grenenhout smelt en vermengt zich met het oppervlak
- Er wordt geen glazuur aangebracht; de oppervlakteafwerking wordt volledig bereikt door oveneffecten
Esthetische kenmerken
Het uiteindelijke uiterlijk van Bizen-waren hangt af van:
- De positie in de oven (voorkant, zijkant, begraven in sintels)
- Asafzetting en vlamstroom
- Het gebruikte houttype (meestal grenen)
Veel voorkomende oppervlaktepatronen
Patroon | Beschrijving |
---|---|
Goma (胡麻) | Sesamachtige vlekjes gevormd door gesmolten dennenas |
Hidasuki (緋襷) | Roodbruine lijnen ontstaan door rijststro om het stuk te wikkelen |
Botamochi (牡丹餅) | Cirkelvormige vlekken ontstaan door kleine schijfjes op het oppervlak te plaatsen om as te blokkeren |
Yohen (窯変) | Willekeurige door vlammen veroorzaakte kleurverschuivingen en effecten |
Vormen en toepassingen
Bizenware omvat een breed scala aan zowel functionele als ceremoniële vormen:
Functioneel materiaal
- Waterpotten (mizusashi)
- Theekommen (chawan)
- Bloemenvazen (hanaire)
- Sakeflessen en bekers (tokkuri & guinomi)
- Mortels en voorraadpotten
Artistiek en ceremonieel gebruik
- Bonsaipotten
- Sculpturen
- Ikebana-vazen
- Theeceremonie-benodigdheden
Culturele betekenis
- Bizen-aardewerk is nauw verbonden met de wabi-sabi-esthetiek, die waarde hecht aan imperfectie en natuurlijke schoonheid.
- Het blijft een favoriet onder theemeesters, ikebana-beoefenaars en keramiekverzamelaars.
- Veel Bizen-pottenbakkers blijven stukken produceren met behulp van eeuwenoude technieken die binnen families worden doorgegeven.
Opmerkelijke ovenlocaties
- Imbe Village (伊部町): Traditioneel centrum van Bizen-aardewerk; organiseert aardewerkfestivals en herbergt vele werkende ovens.
- Oude Imbe School (Bizen Museum voor Traditionele en Hedendaagse Aardewerkkunst)
- Oven van Kaneshige Tōyō: Behouden voor educatieve doeleinden
Hedendaagse Praktijk
Tegenwoordig wordt Bizen aardewerk geproduceerd door zowel traditionele als moderne pottenbakkers. Sommigen hanteren oude methoden, anderen experimenteren met vorm en functie. De regio organiseert elk najaar het Bizen Pottenbakkerij Festival', dat duizenden bezoekers en verzamelaars trekt.
Opmerkelijke Bizen-pottenbakkers
- Kaneshige Tōyō (1896–1967) – Levende Nationale Schat
- Yamamoto Tōzan
- Fujiwara Kei – Ook aangewezen als Levende Nationale Schat
- Kakurezaki Ryuichi – Hedendaagse vernieuwer