Bizen Ware
Bizen ware (備前焼, Bizen-yaki) to rodzaj tradycyjnej japońskiej ceramiki, która pochodzi z Prowincji Bizen, w dzisiejszej Prefekturze Okayama. Jest to jedna z najstarszych form ceramiki w Japonii, znana z charakterystycznego czerwonobrązowego koloru, braku szkliwa i ziemistych, rustykalnych faktur.
Naczynia z Bizen są uznawane za Ważne Niematerialne Dobra Kulturowe Japonii, a piece z Bizen zaliczane są do Sześciu Starożytnych Pieców Japonii (日本六古窯, Nihon Rokkoyō).
Przegląd
Naczynia Bizen charakteryzują się:
- Wykorzystaniem wysokiej jakości gliny z regionu Imbe
- Wypałem bez szkliwa (technika znana jako yakishime)
- Długim, powolnym wypalaniem drewnem w tradycyjnych piecach anagama lub noborigama
- Naturalnymi wzorami tworzonymi przez ogień, popiół i umieszczenie w piecu
Każdy element wyrobów z Bizen uważany jest za unikatowy, ponieważ ostateczny efekt estetyczny uzyskiwany jest w wyniku naturalnych efektów wypalania, a nie poprzez nakładanie zdobień.
Historia
Początki
Początki wyrobów z Bizen sięgają co najmniej okresu Heian (794–1185), a ich korzenie sięgają naczyń Sue, wcześniejszej formy nieglazurowanej kamionki. W okresie Kamakura (1185–1333) wyroby z Bizen rozwinęły się w charakterystyczny styl z solidnymi, użytkowymi wyrobami.
Patronat feudalny
W okresie Muromachi (1336–1573) i Edo (1603–1868) wyroby z Bizen rozkwitły pod patronatem klanu Ikeda i lokalnych daimyo. Były szeroko stosowane podczas ceremonii herbacianych, jako naczynia kuchenne i do celów religijnych.
Schyłek i odrodzenie
Okres Meiji (1868–1912) przyniósł industrializację i spadek popytu. Jednak wyroby z Bizen przeżyły odrodzenie w XX wieku dzięki wysiłkom mistrzów garncarstwa, takich jak Kaneshige Tōyō, który później został mianowany Żywym Skarbem Narodowym.
Glina i materiały
Bizen ware używa gliny o wysokiej zawartości żelaza (hiyose) występującej lokalnie w Bizen i okolicach. Glina jest:
- Starzona przez kilka lat w celu zwiększenia plastyczności i wytrzymałości
- Plastyczna, ale trwała po wypaleniu
- Bardzo reaktywna na popiół i płomień, umożliwiając naturalne efekty dekoracyjne
Piece i techniki wypału
Tradycyjne piece
Wyroby Bizen są zazwyczaj wypalane w:
- Piec Anagama: jednokomorowe piece tunelowe wbudowane w zbocza
- Piec Noborigama: wielokomorowe piece schodkowe rozmieszczone na zboczu wzgórza
Proces wypału
- Wypał drewnem trwa nieprzerwanie od 10 do 14 dni
- Temperatura sięga do 1300°C (2370°F)
- Popiół z drewna sosnowego topi się i łączy z powierzchnią
- Nie stosuje się glazury; wykończenie powierzchni uzyskuje się wyłącznie poprzez efekty pieca
Cechy estetyczne
Ostateczny wygląd wyrobów Bizen zależy od:
- Pozycji w piecu (przód, bok, zagrzebanie w żarze)
- Osady popiołu i przepływ płomienia
- Rodzaju użytego drewna (zwykle sosna)
Typowe wzory powierzchni
Wzór | Opis |
---|---|
Goma (胡麻) | Plamki przypominające sezam utworzone przez stopiony popiół sosnowy |
Hidasuki (緋襷) | Czerwono-brązowe linie utworzone przez owinięcie elementu słomą ryżową |
Botamochi (牡丹餅) | Okrągłe ślady powstałe w wyniku umieszczenia małych dysków na powierzchni w celu zablokowania popiołu |
Yohen (窯変) | Losowe zmiany kolorów i efekty wywołane płomieniem |
Formy i zastosowania
Wyroby Bizen obejmują szeroką gamę form funkcjonalnych i ceremonialnych:
Artykuły funkcjonalne
- Słoiki na wodę (mizusashi)
- Miseczki na herbatę (chawan)
- Wazony z kwiatami (hanaire)
- Butelki i kubki sake (tokkuri i guinomi)
- Zaprawy i słoiki do przechowywania
Zastosowanie artystyczne i ceremonialne
- Doniczki bonsai
- Dzieła rzeźbiarskie
- Wazony ikebana
- Przybory do ceremonii herbacianej
Znaczenie kulturowe
- Wyroby z Bizen są ściśle związane z estetyką wabi-sabi, która ceni niedoskonałość i naturalne piękno.
- Pozostają ulubionymi naczyniami mistrzów herbaty, praktyków ikebany i kolekcjonerów ceramiki.
- Wielu garncarzy z Bizen nadal wytwarza wyroby, wykorzystując wielowiekowe techniki przekazywane w rodzinach.
Znane miejsca pieców
- Wioska Imbe (伊部町): Tradycyjne centrum wyrobów z Bizen; organizuje festiwale garncarskie i mieści wiele działających pieców.
- Stara szkoła Imbe (Muzeum Tradycyjnej i Współczesnej Sztuki Ceramiki Bizen)
- Piec Kaneshige Tōyō: Zachowany w celach edukacyjnych
Współczesna praktyka
Obecnie wyroby z Bizen są produkowane zarówno przez tradycyjnych, jak i współczesnych garncarzy. Podczas gdy niektórzy podtrzymują starożytne metody, inni eksperymentują z formą i funkcją. Region jest gospodarzem Bizen Pottery Festival każdej jesieni, przyciągając tysiące gości i kolekcjonerów.
Znani garncarze Bizen
- Kaneshige Tōyō (1896–1967) – Żyjący Skarb Narodowy
- Yamamoto Tōzan
- Fujiwara Kei – Również oznaczony jako Żyjący Skarb Narodowy
- Kakurezaki Ryuichi – Współczesny innowator